De strategieën die van belang zijn voor begrijpend lezen, moeten expliciet worden onderwezen. Voor een goede instructie door de leerkracht betekent dat het volgende:

• Per les staat één strategie centraal. De leerkracht geeft van tevoren aan welke strategie dat is en waarom die strategie van belang is.
• De leerkracht legt de strategie uit en doet hem voor door hardop te denken. Dit zogenaamde ‘modelen’ is een krachtige manier om begrijpend leesonderwijs effectief te maken.
• De leerkracht begeleidt de leerlingen bij het toepassen van de strategieën. In de loop van het jaar neemt het modelen door de leerkracht af en passen de leerlingen de strategie steeds zelfstandiger toe.
• De leerkracht moedigt de leerlingen aan om de strategie ook toe te passen in alledaagse leessituaties, dus buiten de begrijpend leesles.

Een goede methode voor begrijpend lezen is vanzelfsprekend een krachtig hulpmiddel. Mede in het licht van het bovenstaande menen wij dat een goede methode de volgende karakteristieken heeft:

• Hij bevat onderwijsstof voor twee maal drie kwartier per week, want dat is de tijd die leerkrachten zouden moeten besteden aan begrijpend lezen.
• Hij bevat een handleiding die leerkrachten snel inzichtelijk maakt wat hij/zij, zelfs per les, moet doen.
• Hij is gebaseerd op moderne inzichten. Dat betekent onder andere dat een beperkte hoeveelheid, bewezen relevante, strategieën expliciet worden onderwezen.
• Hij maakt vooral veel leestijd van leerlingen mogelijk, eerder dan veel instructie, oefeningen, vragen over teksten.
• Hij bevat aanwijzingen voor differentiatie. Bij uitstek bij begrijpend lezen is het van groot belang dat alle leerlingen op een goede manier worden bediend.

Verder lezen:

Vernooy, K. (2007). Effectief leesonderwijs nader bekeken. Utrecht: PO Raad Projectbureau Kwaliteit.

Stoeldraaijer, J., & Förrer, M. (2008). Effectiever en efficiënter werken aan begrijpend lezen. Den Haag: School aan Zet.

Praktijkvoorbeelden

Enschedees Leesverbeterplan
De aanpak op de Enschedese basisscholen is een voorbeeld van het verbeteren van taal- en leesresultaten. Uit het Enschedese leesverbeterplan blijkt dat kinderen op het gebied van lezen met sprongen vooruit gaan.
In Enschede vindt een leesrevolutie plaats. Zo’n tienduizend kinderen op 45 scholen nemen deel aan een leesverbeterplan. Niet alleen risicoleerlingen, maar alle leerlingen werken aan betere leesresultaten.
Lees verder

Nieuwsbegrip op Basisschool Drakensteyn in Enschede
Basisschool Drakensteyn uit Enschede gebruikte tot een jaar geleden een methode voor begrijpend lezen, waarover eigenlijk niemand tevreden was. Zowel leerkrachten als leerlingen vonden de methode vreselijk saai en ingewikkeld. Afgelopen zomer is de school, na een proefperiode van een halfjaar, overgestapt op een ander programma: Nieuwsbegrip. De resultaten schieten omhoog en de leerlingen vinden lezen weer leuk!